Prof. Dr. Yusuf Demir, yıllık kullanılan 57 milyar metreküp suyun, 45 milyar metreküpünün tarımda kullanıldığını belirterek, “Tarımsal sulama doğru yapılmadığından yıllık 25-26 milyar metreküp su israf edilmektedir” dedi.
Türkiye’de yıllık ortalama yağış miktarının yaklaşık 673 mm olduğunu söyleyen Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Yapılan ve Sulama Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Yusuf Demir, tüketilebilecek yerüstü suyu potansiyelinin yılda ortalama toplam 94 milyar metreküp, yeraltı suyu potansiyelinin ise 18 milyar metreküp olduğunu dile getirdi. Toplam 112 milyar metreküp suyun 57 milyar metreküpünün kullanıldığını belirten Prof. Dr. Demir, tarımsal sulama alanında önemli uyarılarda bulundu.
Tarımda Tasarruflu Sulama Sistemleri Kurulmalı
Türkiye’de tatlı suyun yüzde 74’ünü tüketen tarımın bu suyun yüzde 53’ünü yüzey su kaynaklarından, yüzde 38’ini de yeraltı suyundan sağladığını kaydeden Prof. Dr. Yusuf Demir şunları söyledi:
“Su varlığının büyük bölümünü kullanan tarım sektörü, bu suyu Türkiye’nin 28 milyon hektar tarım alanın sadece 6.5 milyon hektarında kullanmaktadır. Sulamalı tarım yapılan alanların (6.5 milyon hektar) yüzde 80’i yüzey sulama ile yüzde 18’inin yağmurlama sulama, yüzde 2’sinde de su tasarruflu bir yöntem olan damla sulama ile sulanmaktadır. Türkiye’nin 2023 yılı hedeflerine göre tarım alanlarının 8.5 milyon hektarının sulanması hedeflenmektedir. Ülkemizde ekonomik şartların uygun olması halinde basınçlı sulama yöntemleri ile 28 milyon hektar alanın sulanması mümkündür. Tarımda tasarruflu sulama sistemlerin kurulması, nakil hatlarında su kayıplarının azaltılması için kapalı sulama sistemlerinin kullanılması bu nedenle büyük önem taşımaktadır.
Dünya’da 2005 yılında farklı havzalarda kullanılan sularının en az yüzde 77’sini tarımda kullanılmış. Bu suların yüzde 85’ini ise sadece buğday, pirinç, mısır, pamuk ve yem bitkileri yetiştiriciliğinde kullanılmıştır. Bu ürünlerden özellikle pamuk, ayçiçeği, mısır ve şekerpancarı gibi ürünlerin yetiştirilmeleri sırasında yüksek miktarda su ihtiyacı duyan ürünlerdir.
Yüksek Miktarda Su İhtiyacı Olan Ürünler…
Günümüzde Konya Kapalı Havzası, Gediz, Büyük Menderes Havzaları ve Çukurova gibi su sıkıntısı yaşanan birçok havza ve alanda, yüksek miktarda su ihtiyacı olan ürünler yoğun olarak yetiştirilmektedir. Yörelerin iklimsel koşullarına uygun olmayan bu tarımsal üretim biçimi kısıtlı su varlıklarının, suya bağlı yaşam alanlarının yok olmasına neden olurken, orta ve uzun vadede üretimde de büyük zararların ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Su kıtlığı ürün verimini düşürürken, ürün verimliliği düşen birçok havzada kırsal göç artmaktadır.”
Tarımsal sulama doğru yapıldığında su kaynaklarının veriminin artacağını dile getiren Prof.Dr. Yusuf Demir şu önemli bilgileri paylaştı :
“Ülkemizde kullanılan toplam suyun yaklaşık olarak yüzde 74’ü tarımsal sulama olarak kullanılmaktadır. Kullanılan sulama yöntemleri içerisinde en fazla su kaybı, ülkemizde en çok uygulanan yüzey sulama yönteminde oluşmaktadır Yağmurlama ve damla sulamada ise su kaybı daha azdır. Ülkemizde halen yıllık kullanılan 57 milyar metreküp suyun 44-45 milyar metreküplük kısmı tarımda kullanılmakta. Tarımsal sulama doğru yapılamadığı için yıllık 25-26 milyar metreküp su israf edilmektedir. Bu da 83 milyon nüfusa sahip ülkemizde, 1.5 yılda evde ve sanayide kullandığımız toplam suya yakın bir değere karşılık gelmektedir.
BM’nin Dikkat Çeken Raporu
Türkiye nüfusunun 2030 yılında 100 milyona ulaşacağı ve kişi başına düşen su miktarının 1100 metreküpün altına düşeceği öngörülmektedir. Bu öngörüler, Türkiye’nin ‘su fakiri’ olma yolunda ilerlediğini göstermektedir. Birleşmiş Milletlerin 2021 başında yayınladığı raporlara göre ülkemizin tatlı su kaynaklarının yüzde 40-45’i kullanılamaz hale gelmektedir. Tüm bu gelişmeler su krizinin önümüzdeki günlerde en önemli sorunlarımızdan birisi olacağını göstermekte.”
“Tarımsal sulama konusunda çiftçiler yeterli bilgiye sahip mi? Bu konuda neler yapılıyor ve yapılmalı?” sorusuna ise Prof. Dr. Demir şu cevabı verdi:
“Son yıllarda yapılan araştırmalarda çiftçiler arasında, kamunun uygulamakta olduğu sulama politikalarından memnuniyetsizlik oranı yüzde 78’in üzerindedir. Bu sonuçlar oldukça düşündürücü ve etkileyicidir. Sorun sadece bir gruptan, kamudan ya da çiftçiden, kaynaklanmamaktadır. Buna göre sahada su, sulama ve basınçlı sulama sistemleri konularında teşvik, destek, bilinçlendirme ve eğitim ihtiyacı olduğu açıktır.
Basınçlı Sulama Sistemleri
Yağmurlama sulama yöntemini kullanan çiftçilerden önemli bir kısmı daha fazla sulama yapılırsa daha fazla verim alacaklarına inanmaktadırlar. Diğer taraftan basınçlı sulama sistemlerinden olan, damlama sulama sistemi kullanan çiftçilerin yüzde 55’den fazlası da bu görüşe sahiptir.
Su kaynaklarının sosyo-ekonomik değerinin yanı sıra yaşamsal vazgeçilmezliği de bilinen bir gerçektir. Bundan dolayıdır ki su kaynaklarının korunması, geliştirilmesi ve kullanılması özel bir öneme sahiptir. Dünyada su en çok tarımsal sulamalarda kullanılmakta olup, bu durum ülkemiz içinde geçerlidir. Türkiye, su zengini bir ülke değildir.
Sorun Sadece Çiftçilerde Değil
Çiftçilerde tarımsal sulama ve sulama sistemleri konusunda sorunlar ve bilgi eksikliği bulunmaktadır. Ancak sorun sadece çiftçilerde değildir. Sulama yönetimi yapan kişi ve kurumlarda da sulama suyunun önemi, sulama sistemleri konularında sahada bilgi eksikliği ve yetersizlikleri vardır. Bu konularda daha etkin ve çiftçilerin anlayabileceği ve katılım göstereceği zamanlarda daha fazla yayım ve bilgilendirme yapması gerekmektedir. Su kullanıcılarının mevcut kullanım tutum ve yöntemleriyle tarımsal sulamalardan beklenen faydaların yeterince sağlanamayacağı açıktır ve mevcut durum sürdürülebilir değildir.”
