Sosyal medya bağımlılığı, çağın en önemli sağlık sorunlarından biri. Günün her anında cep telefonunuzu elinizden bırakamıyorsanız, her daim çevrimiçi olmayı istiyorsanız, internetiniz kesildiğinde huzursuz oluyorsanız her geçen gün daha çok yalnızlaştığınızı düşünüyorsanız siz bir ‘sosyal medya bağımlısı’ olabilirsiniz.
Psikolog Mehmet Cem Yiğit bir modern zaman bağımlık türü olarak ‘sosyal medya bağımlılığı’ konusunu kaleme aldı. Yiğit, ‘sosyal medya bağımlılığı nedir?’, ‘sosyal medya bağımlılığının belirtileri nelerdir?’, sosyal medya bağımlılığının olumsuz etkileri nelerdir?’, ‘sosyal medya bağımlılığından kurtulma yolları nelerdir?’ sorularının yanıtlarını verdi.
Sosyal medya; facebook, instagram, twitter, linkedln gibi ağlar başta olmak üzere diğer platformlar (bloglar, mikro bloglar, forumlar, içerik paylaşan siteler, mesajlaşma için kullanılan uygulamalar) aracılığıyla kişilerin iletişimini, etkileşimini sağlayan platformlardır.
Günümüzde cep telefonu, bilgisayar, tablet kullanımı fazlasıyla arttı. Bu artışa paralel sosyal medyada geçirilen süreler de aynı oranda artış gösterdi. Bu süreler de beraberinde ‘sosyal medya bağımlılığı’ kavramını gündeme getirdi.
Peki nedir bu sosyal medya bağımlılığı?
Sosyal medya bağımlılığı; her yaş grubundan insanın boş zamanlarını değerlendirmek, eğlence vb. sebeplerle dijital medya platformlarını aşırı kullanması olarak tanımlanabilir. Aslında çoğu insan sosyal medya kullanımını bağımlılık olarak değerlendirmektedir. Bu durumda hayatımızdaki alanlara müdahale ettiği zaman bağımlılıktan söz etmek mümkün olur.
Sosyal medyanın eğlenceli olduğunu sanırız. Bu nedenle sosyal medya platformlarında vakit geçiririz. Ama asıl önemlisi beyniniz için önemli etkiye sahip olmasıdır. Paylaştığınız bir gönderinin, metnin, fotoğrafın karşılığında beğeni ya da yorum aldığınızı görünce vücudunuz dopamin salgılar ve bu durum kendinizi iyi hissetmenizi sağlar. Bu sebeple beyniniz bu aktiviteyi tekrarlamanızı ister, süreç bir döngüye dönüşür, tekrar tekrar aynı hissiyatın oluşmasını istersiniz. Bu da bağımlılığın başlıca oluşma sebeplerindendir.
Sosyal medya bağımlılığının belirtileri;
- Her daim çevrimiçi olmayı istemek,
- Yüz yüze yerine sosyal ağlar aracılığıyla iletişim kurmak,
- Gündelik yaşantınızdaki sosyal ilişkilerin bozulması,
- Yaşadığınız her anı hemen sosyal medyada paylaşma isteği,
- Sosyal medyadaki takip edilen kişilerin hayatlarının bir diğeriyle karşılaştırılması,
- İnternetin kesilmesi halinde oluşan huzursuzluk hali.
Yukarıda sayılanlardan da anlaşıldığı üzere sosyal medya bağımlılığının sizin üzerinizdeki etkileri açık şekilde sıralanmıştır. Bu belirtiler varsa sosyal medya alışkanlığınızı kontrol altına almak için adım atmak sizin için en doğru yol olacaktır.
Sosyal medya bağımlılığının olumsuz etkileri;
- Gün geçtikçe artan yalnızlık,
- Sosyal anksiyete bozukluğunun oluşmaya başlaması ve depresyon,
- Algı bozukluğu, panik atak problemlerine yol açması,
- İş performansında düşme,
- Okuyanlar için ders notlarının zayıf olması,
- Başka kişilerle empati kurmadan yoksun olma hali.
Eğer bu olumsuzluklardan kurtulmak istiyorsanız vakit kaybetmeden harekete geçin. Atılacak ilk adım ise kendinizi bu bağımlılıktan kurtulacağınıza inandırmanızdır.
Sosyal medya bağımlılığından kurtulmanın yolları;
- Kişi sosyal medya bağımlısı olduğunun farkına varmalıdır. Bu durumu anlamanın en basit yolu gün içerisinde sosyal medya mecralarında geçirilen zaman dilimlerini not etmektir.
- Sosyal medya uygulamalarını daha az kullanmak için bildirimler sessize alınabilir.
- Gün içerisinde sosyal medya platformlarına hangi zaman dilimleri içinde bakacağınızı önceden belirleyebilirsiniz.
- Güne sosyal medya ile başlamayın. Çünkü baktığınız zaman o güne sizin değil, sosyal medyanın başlamasına izin vermiş olursunuz.
- Eğer, bir paylaşım yapmak istiyorsanız; sadece gerekli ve anlamlı gönderileri paylaşın.
- Başka biriyle iletişime geçmeniz gerektiğinde yazılı yerine sözlü iletişimi tercih edin.
- Zamanı daha verimli değerlendirebileceğiniz başka uğraşlar (kitap okuma, spor yapma vb.) edinin.
- Arkadaşlarınızla görüşeceğiniz zamanı artırın. Buluştuğunuzda telefonunuzu sessize alın. Bu sayede karşınızdaki kişi önemsendiğini hissetsin. Sizde başka şeylere öncelik tanımış olun.
- Geceleri sosyal medyaya erişebileceğiniz elektronik aletleri farklı bir odada bulundurun. Çünkü gece ekrana baktığınız zaman uyku düzeniniz bozulabilir ve uyumanız daha da gecikebilir.
- İndirdiğiniz sosyal medya uygulamalarının sayısını azaltın ve sadece size cesaret getiren, neşelendiren uygulamaları kullanın.
- Gönderilerini paylaşmak yerine günlük tutun, yazı yazın, zamanı daha verimli kullanın.
Belirttiğimiz bu bağımlılıktan en çok etkilenen kitle çocuklar oluyor. Ebeveynlerin oyalamak için ellerine telefon, tablet vermesi çocukların bu bağımlılığa yakalanmasını kolaylaştıran en önemli faktördür. Bu konuda ebeveynlerin üzerine düşen görevi yerine getirmesi gerekmektedir.
Eğer bu yolları denemenize rağmen sosyal medya bağımlılığınıza bir çözüm bulamadıysanız veya durumunuzun daha kötüye gittiğinden şüpheleniyorsanız lütfen bir psikiyatrist ya da psikolog kapısı çalınız ve profesyonel yardım alınız. Kısaca sosyal medya bağımlılığı önüne geçilemeyecek bir bağımlılık türü değildir. Gerekli tedbirlerin alınması, adımların atılması halinde bağımlılıktan kurtulabilirsiniz.
