Yapılan bir araştırmaya göre, Samsun’da yıllık toplam gıda israfı değer olarak 53.1 milyon TL olarak hesaplandı.
Ondokuz Mayıs Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü tarafından yapılan ‘Samsun Kent Merkezi’ndeki Hane Halklarının Gıda İsraf Düzeylerinin ve Etkili Faktörlerinin Araştırılması’nı içeren çalışma çarpıcı sonuçlar ortaya koydu. Günümüzde insanlar için gerekli olan gıda kaynakları, enerji kaynaklarından daha stratejik bir konu haline geldi. Bu doğrultuda gıda kayıpları günümüzün ve geleceğin en önemli sorunlarından biri olarak kabul ediliyor.
Açlık ve Yetersiz Beslenmeden Ölen Çocuklar
Gelişmiş ülkelerde marketten satın alınarak kullanılan gıdaların yaklaşık üçte biri, evsel atık olarak israf ediliyor. Gıda kayıp oranları tahıl ve baklagillerde yüzde 15, meyve ve sebzelerde ise yüzde 35. Dünyada her yıl 1.3 milyar ton gıda israf ediliyor. Bu miktar tüm Sahra Altı Afrika bölgesinde üretilen yiyecek miktarına denk. Aynı zamanda her gün dünyada 8 kişiden biri aç uyumakta ve 20 binden fazla çocuk, açlık ve yetersiz beslenmeden kaynaklı hayatını kaybediyor.
Dünya ve Türkiye’de ciddi rakamlara ulaşan gıda israfı konusunu Ondokuz Mayıs Üniversitesi Samsun için ele aldı. Canik, İlkadım ve Atakum ilçelerinden 384 hane halkı ile yüz yüze yapılan çalışma, Nisan-Eylül 2019 döneminde yapıldı. Araştırma, sosyoekonomik özelliklerine göre düşük, orta ve yüksek gelirli olmak üzere üç gruba ayrıldı.
Samsun’da En Fazla Gıda Kaybı Yemek ve İçecekte
Samsun’da hane halkı başına ortalama yıllık toplam gıda israfı; ekmek vb ürünlerde miktar olarak 23.69 kilo, değer olarak 31.43 TL, oransal olarak ise yüzde 2.74’tür. Sebze ürünlerinde miktar olarak 4.61 kilo, değer olarak 17.98 TL, oransal olarak yüzde 3.98’dir. Meyve ürünlerinde miktar olarak 2.59 kilo, değer olarak 14.14 TL, oransal olarak yüzde 2.26’dır. Baklagil ürünlerinde miktar olarak 0.17 kilo, değer olarak 1.50 TL, oransal olarak yüzde 0.62’dir. Süt ve süt ürünlerinde miktar olarak 1.57 kilo, değer olarak 9.73 TL, oransal olarak yüzde 3,18’dir. Et ve ürünlerinde miktar olarak 0.36 kilo, değer olarak 8.53 TL, oransal olarak yüzde 1.50’dir. Yemek ve içecek ürünlerinde miktar olarak 6.77 porsiyon, değer olarak 54.16 TL ve oransal olarak yüzde 12.89’dur. Samsun’da yıllık toplam gıda israfı değer olarak ise 53.1 milyon TL olarak hesaplandı.
Görüşme yapılan hane halkları temsilcisinin en az yaşı 21, en çok yaşı 69, ortalama yaşı ise 43.97’dir. Hane halkı nüfusu 1 ile 7 arasında, ortalaması ise 3.79’dur. Hane halklarının aylık gelirleri en az 2 bin TL, en çok 18 bin TL, ortalama olarak ise 6 bin 153,72 TL’dir. Görüşme yapılan hane halkı temsilcilerinin yüzde 65.4’i kadın ve yüzde 34.6’sı ise erkek. Araştırmaya katılanların yüzde 38.5’i hanenin ihtiyacı olan temel gıda alışverişini kendisinin gerçekleştirdiğini belirtirken, bunu yüzde 34.6’sı ailece, yüzde 19.3’ü eşiyle, yüzde 4.2’si evdeki diğer yetişkinler, yüzde 3.1’i çocuklar ve yüzde 0.3 ile herkes kendi işini yapar olarak izlenmiştir.
Gıdaların İhtiyaçtan Fazla Satın Alınması
Temel gıda alışverişi yapılmadan önce hane halkının yüzde 50.5’i evde hangi gıdanın eksik olduğunu her zaman kontrol ederken, yüzde 43.2’si ise çoğu zaman kontrol ettiğini belirtti. Temel gıda alışverişini önceden hazırlamış olduğu yazılı listeye bağlı kalarak alanların oranı her zaman için yüzde 51.7 iken, nadiren de olsa listeye bağlı kalanların oranı yüzde 6.1 olarak tespit edildi. Anket yapılan hane halklarında gıda israfının nedenleri incelendiğinde; gıdaların ihtiyaçtan fazla satın alınması (yüzde 62.8) ilk sırayı alırken, bunu sırasıyla fazla miktarda yemek pişirilmesi (yüzde 50,3), büyük paketlerin satın alınması (yüzde 37.2), gibi nedenler gelmektedir.
Dünyada 2050 yılında tahmini olarak beslenecek insan sayısının 9.1 milyar olacağı tahmin ediliyor. Bu nedenle küresel gıda üretiminin arttırılması ve adil dağılımının sağlanması konusu, küresel bir mesele olarak karşımızda duruyor.
