Rusya Ukrayna Savaşı ‘nın arka planında ne var?

Rusya
Paylaş

Bu Yazıyı Paylaş

veya linki kopyala

Rusya ve Ukrayna Savaşı neden çıktı. Doktora öğrencisi Gökhan Alptekin; 2008 Rusya-Gürcistan savaşı ve 2014 Ukrayna krizi üzerinden bir araştırma yaptı.

Rusya Ukrayna Savaşı öncesinde neler yaşandı. Bu noktaya nasıl gelindi. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü doktora öğrencisi Gökhan Alptekin; “Rusya’nın yakın çevresini koruma politikası ve soğuk savaş izlenimleri; (2008 Rusya-Gürcistan savaşı ve 2014 Ukrayna krizi)” ile ilgili bir araştırma yaptı. Araştırma makalesi 31 Ocak 2022’de yayınlandı.

Kafkasya ve Karadeniz doğudan batıya uzanan enerji hatları açısından önemli bölgelerdir. Gürcistan ve Ukrayna ise bu bölgelerin hem NATO’nun hem de AB’nin güvenlik politikalarında kritik bir konuma sahip ülkeleri.

Söz konusu ülkeler; gerek batının enerji güvenliğini sağlamak gerekse Asya’nın batıya açılımını kontrol etmek için kilit noktalardan biridir.

Bu noktalar aynı zamanda Rusya’nın yakın çevresinde yer alıyor. 2008 Rusya–Gürcistan Savaşı ve 2014 Ukrayna Krizi; Rusya’nın Kafkasya, Karadeniz ve Doğu Avrupa gibi bölgelerde Sovyetler’in dağılmasından sonra meydana gelen güç boşluğunun kendisi dışında bir aktör tarafından doldurulmasına müsaade etmeyeceğini gösterdi.

Araştırmanın tartışma ve sonuç bölümünde doktora öğrencisi Gökhan Alptekin şu bilgileri paylaştı:

“2008 Rusya-Gürcistan Savaşı ve 2014 Ukrayna Krizi sonrasında; Rusya ile ABD’nin Kafkasya, Karadeniz ve Doğu Avrupa politikalarının birbirinden ne kadar farklı olduğu bir kez daha gözler önüne serilmiştir.

ABD ve AB, etki alanını bazı eski Sovyet ülkelerini de kapsayacak şekilde genişletmek; Rusya ise yakın çevresini korumak istemektedir. Rusya, soğuk savaş dönemindeki gibi büyük bir kutup oluşturacak kadar güçlü değildir.

Ancak yakın çevresini koruyamayacak kadar da zayıf olmadığını göstermiştir. Her ne kadar batı bloğu içinde yer alsa da; AB’nin bu çekişmelerden en çok etkilenen güçlerden biri olduğu söylenebilir. Çünkü günümüz Rusya – Avrupa ilişkilerine bakıldığında; tıpkı Viyana Kongresi’nde ve İkinci Dünya Savaşı sonrasında olduğu gibi Rusya olmadan Avrupa Ahengi’nin sağlanması zordur.

Sovyetlerin dağılmasından sonra meydana gelen gelişmeler incelendiğinde; ancak Kafkasya, Karadeniz ve Doğu Avrupa’nın hibrit veya konvansiyonel anlamda tamamen savaşa sürüklenmesi halinde Rusya’ya yakın çevresindeki devletleri Rusya’nın etki alanından bütünüyle çıkarıp ABD-AB-NATO yörüngesine sokmanın mümkün olduğu ifade edilebilir.

Rusya
Fotoğraflar sosyal medyadan alınmıştır

AB çatışmalardan fazlasıyla etkilenecektir

Böyle bir durumdan ABD, İngiltere ve NATO’nun pek de olumsuz etkilenmeyeceği ve alan dışında meydana gelen bir gelişmeye bölge ülkeleri açısından değil sadece çıkarları açısından bakacağı değerlendirilebilir.

AB ise çatışma bölgelerine yakınlığı ve Rusya ile doğrudan komşu olması nedeniyle muhtemel çatışmalardan fazlasıyla etkilenecektir. Diğer bir deyişle muhtemel soğuk savaştan en çok etkilenenler yine Rusya, Avrupa ve yakın çevre ülkeleri olacaktır.

AB, siyaset ve güvenlik anlamında ABD-NATO ittifakına bağlıdır. Bununla birlikte siyaset ve enerji bağlamında ABD’nin; güvenlik bağlamında ise NATO’nun; AB’ye yeterince fayda sağlayacak açılımlar sunmakta zorlandığı gözlenmiştir.

İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra; ABD’nin ve NATO’nun vadettikleri ve uygulayabildikleri ile günümüzdeki imkân ve kabiliyetleri arasındaki farkın açılması; beklentilerin karşılanamaması demek olacaktır.

Rusya

AB’nin en nihayetinde uzun süredir cevabını ertelediği Avrupa güvenliğinin AB’nin kendi mimarisi içerisinde mi yoksa; ABD’nin etkisinde mi şekillenmeli sorusuyla yüzleşmek durumunda kalma ihtimali yüksektir.

Bu soru aynı zamanda Rusya’yı da yakından ilgilendirmektedir. Çünkü AB’nin konumu aynı zamanda muhtemel bir soğuk savaşın seyrini doğrudan etkileyecektir. Rusya ile iyi ilişkiler geliştirilmesi durumunda; yeni krizlerin azalacağı aksi durumda ise sıcak çatışma ihtimalinin artacağı değerlendirilmiştir.

Yeni bir soğuk savaş mı?

Rusya ile ABD arasında gelişen olaylara sadece soğuk savaş penceresinden bakılması; söz konusu devletler tarafından üretilen her politikanın sadece çıkar çatışması olarak görülmesine ve aslında böyle olmayan olayların da söylemlerle yönlendirilmesine yol açabilir.

Bu sürecin tam bir güvenlik ikilemine sürüklenmesi sonucunda; silahlanma yarışının ve hibrit ortamın temellerinin atılması büyük güçler tarafından fırsat olarak görülebilir. Uluslararası hukukun çizdiği çerçevenin etrafından dolaşmak için; elverişli bir ortamın yaratılmış olması ve hiçbir resmi aktörün olayların faili ya da tetikleyicisi olarak sorumlu tutulamaması gibi nedenlerden ötürü; bu hareket tarzı büyük güçler için gittikçe daha fazla tercih edilir bir yönteme dönüşebilir. Bu nedenle yaratılan algının, olayları yönlendirmesine izin verilmemesi önem arz etmektedir.

Rusya

Öte yandan Rusya’nın Suriye ve Libya müdahaleleri ile Dağlık Karabağ’daki örtülü desteği gibi ileri hamlelerinin habercisi; Gürcistan Savaşı ve Ukrayna Krizi olmuştur.

Her iki tarafın uyguladığı bazı politikalar soğuk savaş dönemini hatırlatsa da şu anda bir soğuk savaş dönemi yaşanmadığı değerlendirilmektedir. Çünkü henüz tek kutuplu düzenden tam olarak çıkıldığı söylenemez.

İki kutuplu veya çok kutuplu olmayan bir uluslararası düzende ise; soğuk savaşın şartlarının yeterince olgunlaşmamış olduğu ifade edilebilir.

Son olarak; yapılan çalışmalarda çoğunlukla Rusya’nın bölge politikalarının incelendiği dikkati çekmektedir. Araştırmacılar, çıkabilecek muhtemel bir soğuk savaş hakkında genellikle Rusya merkezli analizler yapmışlardır.

Bu çalışmalar literatüre faydalı sonuçlar kazandırmışlardır. Ancak analizlerin tek boyutlu yapılması konunun kapsamlı bir şekilde ele alınmasına engel olabilecektir. Bunu önlemek için ABD, AB ve NATO’nun Karadeniz, Güney Kafkasya ve Doğu Avrupa politikalarının muhtemel soğuk savaşın ortaya çıkması üzerindeki etkileri konusunda bilimsel çalışmalar arttırılmalıdır.”

Rusya Ukrayna Savaşı ‘nın arka planında ne var?

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Giriş Yap

Giriş Yap

Kanaldaa ayrıcalıklarından yararlanmak için hemen giriş yapın veya hesap oluşturun, üstelik tamamen ücretsiz!