Orhan Veli Kanık, daha çok ‘Orhan Veli’ olarak tanınan bir şair. Melih Cevdet ve Oktay Rifat ile birlikte yenilikçi “Garip” akımının kurucusu olarak bilinen şair, 36 yıllık yaşamına şiirlerinin yanı sıra hikaye, deneme, makale ve çeviri alanında birçok eser sığdırdı.
Orhan Veli Kanık, 1914 Beykoz doğumlu. Çok nadir olarak Mehmet Ali Sel ismiyle de şiir yayımlamıştır.
İlkokula Beşiktaş’ta başlayıp, Galatasaray Lisesi’nin ilk bölümüne geçer. Orhan Veli, Cumhurbaşkanlığı Armoni Orkestrası Şefi olan babasının tayini sebebiyle eğitimini Ankara’da Gazi Lisesi’nde tamamlar. İstanbul Üniversitesi felsefe bölümünü 3. sınıfta bırakarak, bir süre yardımcı öğretmenlik yapan şair, başkente geri dönerek PTT Müdürlüğünde işe başlar.
İlk şiiri 15 yaşındayken ‘Anneme’ ismiyle Balıkesir’de çıkan “Gençleryolu” dergisinde yayımlanmıştır. Lise yıllarında çeşitli dergilerde şiirleri yayımlanan şairin asıl çıkışı 1936 Varlık dergisiyle olmuştur. İlk şiirlerinde Necip Fazıl etkisi görülen Orhan Veli, bir yıl sonra “Garip” tarzındaki şiirleriyle kendini gösterir.
Başlattığı akıma sahip çıktı
Liseden üç yakın arkadaş olan; Oktay Rıfat, Melih Cevdet Anday ve Orhan Veli, yeni oluşturdukları ve bir bakıma kuralları yıkan yazım tarzlarının garip bulunması sebebiyle “Garip” akımının başlangıcı ve şairleri olmuşlardır. Bu tarz Türk edebiyatında “ikinci yeniciler” için de ciddi bir yol açıcı özelliğe sahiptir.
“Yeni bir zevk ortaya çıkarabilmek için eski olan her şeyden uzak durmayı tercih ederdi”
Türk edebiyatında “Bir Garip Orhan Veli” şiarıyla tanınan şair ve arkadaşlarının bu yeni tarzı bir dönem ciddi bir rüzgar estirse de, gelişi gibi hızlı bir şekilde kaybolmuştur. Yine de bu dönem yazılan şiirler, modern Türk şiiri içerisinde yazıldığı dönemden günümüze geniş bir okur kitlesine sahip olmuştur. Bu üç şairin çıkardıkları “Garip” adlı ilk eserde hepsinin şiiri varken, ikinci eserde diğer iki şair yollarını ayırmış, fakat Orhan Veli başlattığı akıma sahip çıkmıştır.
“Türk edebiyatında, birkaç neslin belki de arka arkaya ancak başarabileceği bir değişimi birkaç yıl içerisinde tamamladı”
Bir süre Milli Eğitim Bakanlığı tercüme bürosunda çalışan Orhan Veli istifa edip Ankara’da yaşadığı dönemde, karanlık ve ıssız bir sokakta çukura düşerek başından yaralanır.
Ertesi gün İstanbul’da Cerrahpaşa Hastanesi’ne şiddetli baş ağrısı şikayetiyle giden şair, alkol zehirlenmesi teşhisiyle tedaviye alınır fakat hayatını kaybeder. 36 yaşında şiir tadında ve dizeler içerisinde yaşadığı hayatı terk eden şairin, öldüğünde ölüm sebebinin çarpmadan dolayı beyin kanaması olduğu anlaşılır.
Rahat
Şu kavga bir bitse dersin,
Acıkmasam dersin,
Yorulmasam dersin;
Çişim gelmese dersin.
Uykum gelmese dersin;
Ölsem desene!
Orhan Veli Kanık /1950
Eserleri:
Şiir kitapları
Garip
Vazgeçemediğim
Destan Gibi
Yenisi
Karşı
Bütün Şiirleri
Hikaye
Hoşgör Köftecisi
Hikâye/Şiir
Nasreddin Hoca Hikâyeleri
Yazılar
Nesir Yazıları
Edebiyat Dünyamız
Bütün Yazıları
Mektuplar
Yalnız Seni Arıyorum
Çeviriler
Bir Kapı Ya Açık Durmalı Ya Kapalı, Alfred de Musset
Barbarine, Alfred de Musset
Scapin’in Dolapları, Molière
Versailles Tûluatı, Molière
Sicilyalı Yahut Resimli Muhabbet, Molière
Tartuffe, Molière
Üç Hikâye, Nikolay Gogol
Turcaret, Alain Rene Lesage
Fransız Şiir Antolojisi,
La Fontaine’in Masalları, La Fontaine
Hamlet, William Shakespeare
Venedik Taciri, William Shakespeare
Saygılı Yosma. Jean-Paul Sartre
Batıdan Şiirler
Bütün Çeviri Şiirleri
Mutlaka bilmeniz gereken 3 eseri;
Garip
Yapı Kredi Yayınları
72 Sayfa
Garip’in önsözü Orhan Veli tarafından yazıldı. Bu önsöz Şiire Dair başlığı altında Varlık dergisinde parça parça yayınlanan yazıların bir araya getirilerek düzenlenmiş haliydi ve Garip akımının bildirgesi niteliğindeydi.
Orhan Veli, amaçlarının “eskiye ait olan her şeye karşı çıkmak ve her şeyden önce şairanenin aleyhinde bulunmak” olduğunu yazmıştı. Şair, ayrıca ilk önsözü birçok açıdan gözden geçirip, 1945’teki şiir anlayışına yaklaştırmaya çalıştı. Bu gaye için bazı yargılarını dahi yumuşattı. İçerik Kitapta yer alan şiirler çoğunlukla 1937-1941 yılları arasında yazıldı.
Vazgeçemediğim
Parodi Yayınları
96 Sayfa
Kim bilir onun gibi şiir yazmasını? Yazdıklarıyla yüreklere dokunmasını?
Bir durdurmasını, durdurup da düşündürmesini? Hayata onun gibi tutunmasını kim bilir? “Deli eder insanı bu dünya,” der.
Geceler, yıldızlar, tepeden tırnağa çiçek açmış ağaçlar…
Hepsini delicesine sever. Bunları insana onun gibi sevdirmesini kim bilir?
O sevgiyi, o tutkuyu kim Orhan Veli gibi yazabilir?
Hoş gör köftecisi
Yapı Kredi Yayınları
58 Sayfa
Uçsuz bucaksız mavilik, birbirinden farklı kuşların kanat çırpışları, dalgaların kıyıya her çarpışında meydana gelen sesler, rengarenk çiçeklerin etrafa yaydıkları kokuyla bütünleşiyor ve okuyucunun ruhunu sarıveriyor.
Kimi zaman birkaç dakika içinde hazırlanabilecek bir balık yemeği tarif ediliyor. Veya bir aşk hikayesi anlatılıyor. Kimi zaman aynı anlarda sadece birkaç kişinin yemek yiyebileceği bir küçük lokanta tasvir edilirken, kimi zaman sadece zihinden geçen ama belki hiç gerçekleşmemiş olaylardan oluşan bir öykü.
Haftanın tavsiyesi
Bye Bye Türkçe
Bilim & Gönül Yayınevi
426 Sayfa
Oktay Sinanoğlu’nun Türkçe ile ilgili makale, söyleşi ve konferanslarından derlenmiş “Bye Bye Türkçe”, özellikle eğitim alanında Türkçe’nin önemi üzerinde durmaktadır. Sinanoğlu, bir ülkenin varlığını sürdürebilmesi için dilini korumasının şart olduğunu belirtmektedir. Kitap, özellikle aşağıdaki ana başlıklardan oluşmaktadır.
Bir New York Rüyası
Bir Milleti Yok Etmenin Yolu
Atatürk ve Türk Bilim Dili
Yüksek Öğretim ve Yabancı Dil
Uluslararası Bilim ve Ulusal Eğitim Dili
21 nci Yüzyılda Türkiye’nin Hedefleri Açısından Eğitim
İngilizce Öğrenmenin Yolu
Türkçe’si Dururken İngilizce’si
Yeniden Kurtuluş Savaşı: Nereden Başlayalım?
