Maviyemiş Ondokuz Mayıs Üniversitesi (OMÜ) tarafından başlatılan çalışmalarla sektörleşti.
Mmaviyemiş olarak bilinen ‘blueberry’ meyvesi Türkiye’de sektör haline geldi. OMÜ Ziraat Fakültesi öğretim üyesi, Prof. Dr. Hüseyin Çelik, üniversitenin bu konudaki yeni atılımlarda bulunması adına fikir ve önerilerini Rektör Prof. Dr. Yavuz Ünal ile paylaştı.
Prof. Dr. Çelik, OMÜ halihazırda 5 adet tescilli maviyemiş ve 2 adet tescilli turnayemişine sahip.
1996 yılında OMÜ’nün başlattığı çalışmalarla dünyada blueberry olarak tanınan maviyemiş meyvesi Türkiye’de sektör hâline geldiği vurgulandı. Ayrıca Prof. Dr. Hüseyin Çelik, “1 adet bitkisi ve 1 gram dahi meyvesi olmayan maviyemiş meyvesi; 1996’da üniversitemizin inisiyafi sonucunda ülkemizde bugün sektörleşmiş durumda. OMÜ, özellikle 5 adet maviyemiş çeşidini tescil ederek Türkiye’de maviyemiş fidancılığını da başlatan üniversite oldu.
Günümüzde de özel sektör, yerli maviyemiş fidanı üretiminde ciddi bir potansiyele ulaştı. Maviyemiş yetiştiriciliğinde meyve üretimi hâlen 5 – 6 bin ton civarında. Hedefimizde; ilk etapta 100 bin ton maviyemiş üretmek. Bu sayede ülkemizin bu alanda dünyada ilk 10 ülke arasında yer alma hedefi var. Dünyada 850 bin ton civarında bir üretimi olan maviyemiş özellikle sağlık açısından çok yararlı. Özellikle birim alandaki getirisi; Karadeniz Bölgesi’ndeki temel bazı ürünlerin birim alandaki gelirlerinden 10 – 15 katı daha fazla olabilmekte” dedi.
OMÜ liderliğinde yeni bahçeler kuruldu
“Türkiye’de farklı ekolojik koşulların sağladığı imkânlarla maviyemiş üretiminde OMÜ liderliğinde yeni bahçelerin kuruldu.” diyen Prof. Dr. Çelik şunları söyledi:
“Artık ocak, şubat, mart, nisan aylarında alt rakımlarda erken veya yüksek rakımlı yerlerde ve eylül, ekim, kasım aylarında yani geç dönemlerde maviyemiş üretimine başladık. Günümüzde dünyada ocak, şubat aylarında güney yarım kürede bile çok az üretilebilen maviyemişleri Antalya, Adana, Mersin gibi illerde üretebiliyor duruma geldik. Özellikle sera ve topraksız tarım teknolojileri sayesinde ihracat şansı çok yüksek olan maviyemişler; yılın 10 ayı üretilip satma imkânımızı var.”
OMÜ, tescilli 5 adet yerli üzüm çeşidine sahip
Maviyemişin yanı sıra Karadeniz Bölgesi’nin ünlü kokulu üzümleri üzerine de çalışmalar yapan Prof. Dr. Çelik; OMÜ Bilimsel Araştırma Projeleri (BAP) Birimi, Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) ve sivil toplum kuruluşlarının desteği ile 5 adet yerli üzüm çeşidini tescilleyerek bu üzüm çeşitlerinden fidan üretimi yaptıklarına dikkat çekti.
Prof. Dr. Çelik, ayrıca bu üzümlerin üretimine dönük OMÜ’deki sürece dair şunları söyledi:
“Karadeniz Bölgesi’ndeki aşırı yağmur, nem, az ışık şartlarında ilaç kullanmadan, hastalanmadan yetişebilen kokulu üzüm çeşitlerimiz (rizpem, rizellim, rizessi, ülkemiz, çeliksu) ile yeni bağlar kurarak daha fazla fidan üretmeyi hedefliyoruz. Melezleme ıslahı çalışmalarını başlattığımız kokulu üzüm bağcılığında yeni ve yerli-millî üzüm çeşitlerimizin yanı sıra yerli maviyemiş çeşitlerimiz için de çalışma içindeyiz. Yeni araştırmacıları bu sahalara yönlendirerek bölge ve ülke tarımına yeni üzüm ve maviyemiş çeşitleri kazandıracağız.”
Maviyemişin sanayideki rolü
Maviyemiş başta olmak üzere birçok yeni meyve türünü ülkemize ve bölgeye kazandırmaya odaklandıklarını vurgulayan Prof. Dr. Çelik, maviyemişin sanayide işlenmesi için de çalışmaların sürdüğünü ve bu yönde yaş pastalar üretildiğini sözlerine ekledi.
Görüşmede Prof. Dr. Çelik bölge için çok önemli olan kokulu üzüm, maviyemiş, turnayemişi, kekreyemiş, güzyemişi, aronya, altın çilek vb. bitkiler üzerine çalışacak yeni araştırıcılar, araştırma ve uygulama merkezi, doku kültürü ile fidan üretmek için akredite olmuş laboratuvarlar hakkında da Rektör Ünal ile bilgi ve görüş alışverişinde bulundu.
Rektör Prof. Dr. Yavuz Ünal ise; OMÜ’nün her alanda sahip olduğu ve geliştirdiği ürünleri ticarileştirip bunların, bölge ve ülke ekonomisine katma değer sunması adına çok hassas ve titiz davrandıklarının altını çizerek bu doğrultudaki bütün proje ve araştırmaları fazlasıyla önemsediklerini kaydetti.
Ziyarette Prof. Dr. Çelik, OMÜ danışmanlığında Antalya’da üretilen maviyemişi Rektör Ünal’a ikram etti. Ayrıca bu bitkilere ilişkin çok yönlü araştırmalar ve gelecekte yapılabilecek çalışmalara dair belge ve kitapları da sundu.
